Euthanasie is het op een humane manier beëindigen van het leven van een dier, als dat leven ondraaglijk is geworden. Het woord ‘euthanasie’ is afkomstig uit de Griekse taal en betekent letterlijk ‘gemakkelijke dood’ (eu = gemakkelijk en thanatos = dood). Wij spreken liever van ‘zachte dood‘.
Voor het ongeneeslijk zieke dier met kanker dat spoedig zal sterven, is euthanasie een zegen, een laatste daad van verzorging. De nadruk op ‘kwaliteit van leven’ verschuift nu naar ‘kwaliteit van sterven’. Alleen dierenartsen mogen euthanasie op een legale manier uitvoeren. De manier waarop euthanasie wordt verricht is eenvoudig. Het dier sterft rustig en vredig na een injectie in een ader met een overdosis van een verdovingsmiddel. Dit verklaart de verzachtende naam ‘in laten slapen’ die meestal voor euthanasie wordt gebruikt.
Door het gebruik van een verdovend middel, gaat het dier letterlijk slapen en glijdt daarna weg in de dood. Hoewel de procedure zelf eenvoudig is, zijn de beslissingen die voorafgaan aan euthanasie ingewikkeld, waarbij veel moeilijke vragen moeten worden beantwoord.
De objectieve medische beoordeling van de dierenarts moet worden gecombineerd met onze meer subjectieve, intuïtieve indruk over de levenskwaliteit van het dier. Als we voelen dat de levenskwaliteit van ons huisdier ernstig is aangetast en er geen mogelijkheden voor verandering meer bestaan, is de tijd gekomen voor de zegen van een zachte dood.
Is het verkeerd om het leven van mijn huisdier te laten beëindigen?
Moet ik niet gewoon wachten op een natuurlijke dood?
Het is het eenvoudigst om de dood te aanvaarden, wanneer hij spontaan, vredig en rustig komt, bijvoorbeeld tijdens de slaap. Dit geldt vooral wanneer hij volgt op een lange en belastende periode van ziek zijn. Helaas sterven de meeste huisdieren, die leven in onze gezinnen, bijna nooit zo rustig of vredig thuis. Als een dierlijke metgezel vecht tegen een ziekte zoals kanker en de strijd gaat verliezen, komt er een moment dat waardigheid en levenskwaliteit, zoals tot op dat moment aanwezig, in gevaar komen.
Een mens die terminaal ziek is, moet wachten tot de dood komt (tenzij voor euthanasie wordt gekozen); dit hoort bij onze cultuur en sociale normen. Bij een dier daarentegen, dat zich in de laatste fase van een ziekte bevindt, bestaat de mogelijkheid te kiezen om een einde aan het lijden te maken. Dieren overlijden zelden vredig in hun slaap, zoals de meesten van ons zo graag zouden willen. In plaats daarvan komen de meeste dieren op het eind van hun leven terecht in een geleidelijk verlopend en uitputtend proces van verzwakking: orgaanfuncties stoppen, het dier wordt incontinent en herkent ons en zijn omgeving niet meer. Wat overblijft, is slechts een schaduw van het lieve en actieve gezinslid dat ooit bestond. In de natuurlijke omgeving (in het wild) zou een zieke kat of hond nooit lang overleven, omdat een roofdier hem als prooi zou uitkiezen.
Omdat wij onze huisdieren beschermen en verzorgen als gezinsleden, hebben zij de mogelijkheid om veel langer te overleven. Ze zijn in principe in staat om te blijven leven tot het echt niet meer kan. In deze moeilijke periode van toenemende verzwakking, kunnen wij het dier uit zijn lijden verlossen en dat is als een geschenk voor het dier. Euthanasie is het laatste geschenk aan de stervende. Vergeet niet dat de definitie van euthanasie ‘zachte dood’ is. Euthanasie is mogelijk vanaf het moment dat leven een last wordt voor het dier. Wanneer we in de voor ons zo vertrouwde ogen kijken en eindeloos lijden zien, is het beëindigen van dit lijden de meest humane keuze.
Hoe kan het gezin het beste omgaan met het verlies van hun ‘beste vriend’?
Het verdriet dat gepaard gaat met de dood van een huisdier kan overweldigend zijn. Een belangrijke factor bij de verwerking ervan, is te beseffen dat verdriet een lang proces is en geen korte gebeurtenis. Het is een ervaring die per mens verschilt en op verschillende niveaus plaatsvindt: lichamelijk, geestelijk, emotioneel, sociaal en spiritueel. Het is volkomen normaal dat verdriet een paar dagen of zelfs een paar jaar duurt, afhankelijk van de aard van het verlies. Huilen, misselijkheid, verminderde eetlust en veranderde slaappatronen zijn veel voorkomende verschijnselen tijdens de periode van rouw, evenals het zich niet kunnen concentreren. U kunt terecht komen in een ‘achtbaan’ van emoties.
Verdriet om de dood van een huisdier brengt gezinsleden vaak bij elkaar.
Het is belangrijk dat ieder gezinslid genoeg tijd en ruimte heeft om het verdriet en verlies te verwerken.
Het is mogelijk dat u in de verleiding komt om de leegte die een huisdier achterlaat, op te vullen door de aanschaf van een nieuw dier. Het te vroeg aanschaffen van een nieuw dier kan echter het tegenovergestelde effect hebben. Gezinsleden ‘voelen’ vaak perfect aan, ieder op zijn eigen manier, wanneer de tijd echt rijp is voor de komst van een nieuw dier binnen het gezin.
Hoe gaan de andere dieren in het gezin om met de dood van het huisdier?
Dieren kunnen, evenals met hun menselijke gezinsleden, een sterke onderlinge band hebben. Bij de dood van een dier in het gezin, is het belangrijk om vooraf in te spelen op de mogelijke reacties van de andere huisdieren. Zij kunnen treuren op een manier die veel lijkt op die van onszelf. Ze kunnen onder andere rusteloosheid, angst en veranderde slaappatronen vertonen. Honden kunnen op ongepaste momenten of voortdurend blaffen. Ze kunnen voorwerpen in huis gaan vernielen of in huis hun behoeften doen. Het dier dat overblijft, kan meer contact zoeken dan gebruikelijk met de mensen in het gezin.
Er bestaan meerdere manieren om de overblijvende dieren te helpen:
- Behoud de dagelijkse routine. Probeer u zo normaal mogelijk te blijven gedragen na het verlies.
- Speel meer met het dier om positief gedrag uit te lokken en te kunnen belonen. Schenk geen aandacht aan negatief gedrag zoals gebrek aan eetlust of inactiviteit, want ‘beloning’ in de vorm van aandacht, zal alleen maar stimulerend werken op het dier om deze gedragingen te blijven vertonen.
- Houd rekening met een verandering in de manier waarop de overgebleven dieren in het gezin met elkaar omgaan. Er kunnen duidelijke verschuivingen in de onderlinge rangorde plaatsvinden. We moeten klaar zijn om, indien nodig, corrigerend op te treden, maar het is beter voor de dieren om hun geschillen zelf op te lossen.
- Sommige mensen vinden dat andere dieren uit het gezin bij de euthanasie aanwezig moeten zijn, hoewel hiervoor geen wetenschappelijk bewijs bestaat. Deze beslissing is zeer persoonlijk, maar kan de moeite van het overwegen waard zijn, vooral als het dier met kanker een bijzonder nauwe relatie had met een ander huisdier binnen het gezin.
De beste manier om de overblijvende huisdieren te ondersteunen, is het huishouden en de gewoontes binnen het gezin zo normaal mogelijk te houden in de weken en maanden volgend op de dood van een dierlijke metgezel. Routine aanhouden kan ook de menselijke gezinsleden helpen om beter hun eigen verdriet te verwerken.