De luchtwegen zijn als het ware buisjes die de buitenlucht verbinden met de longblaasjes. De luchtpijp begint achteraan in de mond en loopt in de borstkas waar hij splitst in twee bronchi, de zogenaamde grote luchtwegen. Deze vertakken op hun beurt verder. Al deze bronchi zijn omgeven door stevige kraakbeenringen die voorkomen dat de buisjes dichtklappen. Echter: hoe verder de vertakking, hoe zachter de kraakbeenringen en hoe elastischer de buisjes worden. Na enkele vertakkingen zijn er geen kraakbeenringen meer aanwezig en spreekt men over de ‘kleine luchtwegen’.
Bij een kat met astma trekken de kleine luchtwegen samen. De oorzaak hiervan is onvoldoende bekend maar er ligt wellicht een allergische reactie aan de basis. Factoren zoals (sigaretten)rook, huisstofmijt, pollen, kattenbakvulling, schoonmaakmiddel… kunnen in verband gebracht worden met de ontwikkeling van astma. Omdat de kat overgevoelig is aan deze allergenen, treedt er een reactie op waarbij de lagere luchtwegen gaan samentrekken en het slijmvlies rond de bronchi gaat zwellen. Hierdoor worden ademhalingsmoeilijkheden veroorzaakt, er ontstaat een ontstekingsreactie en er wordt slijm geproduceerd.
Symptomen zijn benauwdheid, hoesten, een piepende ademhaling, met opengesperde neus of bek ademen of met de borst en kop tegen de grond gedrukt zitten. In het minst erge geval ondergaat de kat enkele aanvallen per dag. In tussentijd gedraagt de kat zich normaal waardoor de levenskwaliteit niet in het gedrang komt. In ergere gevallen wordt de levenskwaliteit wel aangetast. De symptomen zijn wel of niet continu aanwezig, ze zijn sterker uitgesproken en de kat ondervindt tussen de aanvallen door ook hinder.
De diagnose van bronchiaal astma is niet altijd eenvoudig maar gebeurt meestal aan de hand van de symptomen. Ook kan een RX-opname soms hulp bieden. Deze toont in ernstige gevallen de verdikking van de wanden van de bronchi en ook het zogenaamde ‘air trapping’ waarbij ingeademde lucht niet meer uitgeademd kan worden omwille van de samentrekking van de kleine luchtwegen. Ook kan er een spoeling van de luchtwegen uitgevoerd worden. Bij bronchiaal astma zullen dan veel ontstekingscellen gevonden worden.
Astma kan niet genezen worden maar het kan wel onder controle gehouden worden door een combinatiebehandeling. De ontstekingsreactie in de luchtwegen wordt afgeremd door ontstekingsremmers. Dit kan systemisch (in heel het lichaam) in de vorm van tabletjes of siroop, of dit kan lokaal via inhalatie met behulp van een aerosoltoestel of puffer. Verder moeten er middelen ingezet worden die de luchtwegen terug verwijden, ook dit kan systemisch of lokaal. Een derde onderdeel bestaat uit het oplossen van de geproduceerde slijmen. Wanneer er aangetoond is dat een bacteriële infectie bijdraagt tot de overgevoeligheid en ontsteking, is er ook een antibioticakuur nodig. Tot slot moet het contact met irriterende stoffen vermeden of tot een minimum beperkt worden. Bijvoorbeeld: niet meer binnenshuis roken, een type schoonmaakmiddel niet meer gebruiken, geen fleecedekentjes…
De prognose hangt af van de ernst van de ziekte en de periode tussen het ontstaan en de start van de behandeling. Acute aanvallen kunnen bovendien fataal aflopen. Wanneer de aandoening chronisch wordt en er niet snel genoeg behandeld wordt, kan er bindweefsel ontstaan in de wanden van de luchtwegen. Dit is onomkeerbaar waardoor een deel van de functie van de luchtwegen blijvend verloren gaat.